Görünmeyeni Gösteren
Mikroskop
Çevremizdeki dünyayı algılamada en çok kullandığımız duyu organımız gözlerimizdir. Yeteri kadar büyük nesneleri kolayca görürüz. Ancak görüş yetimizin bir alt sınırı vardır. Sağlıklı bir insan gözü bir milimetrenin onda biri büyüklüğündeki nesneleri görebilir. Daha küçükleri göremez. Mikroskop çıplak gözle görülemeyecek denli küçük şeylerin görüntüsünü büyüten aygıttır. Onun sayesinde çok küçüklerin ilginç dünyasına göz atabiliriz. Bu ilginç aygıtı biraz daha yakından tanımak ister misiniz?
Mikroskopun Bölümleri
<p><strong>Göz merceği (oküler)</strong>: Buradan bakılır. İçinde bir mercek bulunur.</p>
<p><strong>Gövde tüpü</strong>: İçi boş bir tüptür. Bazı mikroskoplarda eğik ya da kısa olabilir.</p>
<p><strong>Döner levha</strong>: Objektif merceklerinin bağlı olduğu ve onları döndüren levha.</p>
<p><strong>Objektif mercekleri</strong>: Genellikle değişik büyütme özelliği olan üç (bazen dört) mercek.</p>
<p><strong>Gövde kolu</strong>: Mikroskobu tutmak, taşımak için kullanılır.</p>
<p><strong>Tabla</strong>: İncelenecek nesnenin yerleştirildiği levha.</p>
<p><strong>Kaba ayar vidası</strong>: Tablayı seçilen objektife yakılaştırıp uzaklaştırır.</p>
<p><strong>İnce ayar vidası</strong>: Görüntüyü netleştirmek ve keskinleştirmek için kullanılır.</p>
<p><strong>Ayna</strong>: Bununla gün ışığı ya da lamba ışığı incelenecek nesneye alttan yönlendirilir.</p>
<p><strong>Taban</strong>: Mikroskobu sabitler.</p>
Mikroskopların çoğu nesneleri gerçek büyüklüklerinin 50 ila 1.000 katı büyütür. En güçlü mikroskoplar da 2.000 kata kadar büyütebilir.
Normal mikroskoplarla gözle görülemeyen nesneler en çok 2.000 kat büyük görülebilr. Ama bu büyütme çok yeterlidir.
Bir arının mikroskop altındaki görüntüsü.
Bir su ayısının (tardigrad) mikroskop altındaki görüntüsü.
Bir yaprağa karbondioksit girmesini sağlayan "stoma" denen küçük gözeneklerin
mikroskop görüntüsü.
Çıplak gözle görülemeyen çeşitli tek hücreli canlılar.
Görsel kaynağı: Wikipedia (Frank Fox)
Çıplak gözle görülemeyen çeşitli tek hücreli canlılar.
Görsel kaynağı: Wikipedia (DavidpBowman)
Çıplak gözle görülemeyen çeşitli tek hücreli canlılar.
Görsel kaynağı: Wikipedia (NEON_ja)
Previous slide
Next slide
Burada tahlil için alınan bir damla kan örneği mikroskoba yerleştiriliyor.
Burada ise kanımızı oluşturan hücrelerin mikroskop altındaki görüntüsünü görüyoruz.
Previous slide
Next slide
Mikroskop, 1500’lü yılların sonunda Hollanda’da icat edildi. Ancak bugünkü mikroskoplara benzeyen ilk örnekler 1650’li yıllardan sonra yapılmaya başlandı. İngiliz bilim insanı Robert Hooke, mikroskopları geliştiren bilim insanlarından biriydi. Hooke, mikroskobuyla binlerce nesneyi ve minik canlıyı inceledi. Gördüklerini ayrıntılı olarak çizdi. Çizimlerini de 1665’te Micrograpia adlı kitabında yayımladı. İnsanlar onun çizimleriyle küçük şeyleri ilk kez ayrıntılı olarak gördü. Kitabı çok beğenildi. Hooke’un mantar meşesi kabuğunda gördüğü boş odacıkları manastır odalarına benzeterek “hücre” adını vermesiyle birlikte biyolojideki hücrenin ilk tanımı yapıldı.
Robert Hooke’un mikroskobu.
Görsel kaynağı: Wikipedia (Robert Hooke)
Mantar meşesinin “hücre”leri.
Görsel kaynağı: Wikipedia (Robert Hooke)
Previous slide
Next slide
Normal mikroskoplarla birçok şeyi görebiliriz ama çeşitli mikroorganizmalar, virüsler ve daha da küçük birçok şeyi de göremeyiz. Bu tür çok daha küçük şeyleri görmek için de daha gelişmiş teknolojik aygıtlar olan elektron mikroskopları kullanılır.
Elektron mikroskobu.